معرفی نظریه ای جدید در تعلیم و تربیت، با تأکید بر بعد بصیرت و درک مفهوم آن موضوع اصلی مطالب کتاب حاضر است که می تواند نمایان گر دیدگاهی در عرصة تربیت اسلامی باشد که با آن چه تا به امروز در کشور ما و بسیاری از سرزمین های اسلامی در جریان بوده، تفاوت های اساسی دارد و در آن بر معنای خاص از عقل و تعقل، ضرورت پرورش تعقل و اتخاذ روش عقلانی در تربیت تأکید فراوان وجود دارد. از جمله مباحث مندرج در کتاب می توان به انگیزه انتخاب موضوع و ضرورت تحقیق؛ ناشناختی شناخت؛ معرفی و نقد پژوهش هایی درباره عقل در حوزه فرهنگ اسلامی؛ گزاره هایی پیرامون تعلیم و تربیت؛ فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی؛ معنای عقل و تعقل در منابع معرفتی اسلامی (قرآن و احادیث)؛ نسبت تربیت عقلانی با تربیت اسلامی (بررسی تاریخی»؛ معنای کلی تربیت و معنای آموزش؛ ایجاد، حفظ و توسعة بصیرت؛ چونان هدف اساسی تربیت عقلانی؛ تربیت بصیرت گرا؛ تربیت عقلانی و مفهوم بصیرت و تعاریف موجود در نظریه بصیرت، اشاره نمود.